ΕΙΣΑΓΩΓΗ

 

Το κοσμηματοπωλείο μας με την τότε επωνυμία «ALEXANDRIDIS – Gallery KAPPA», ιδρύθηκε στο Βόλο (Θεσσαλία – Ελλάδα) το 1981. Την τελευταία εικοσαετία ανάμεσα στις άλλες δραστηριότητες της επιχείρησης μας που σχετίζονταν πάντα με την Τέχνη, αφιερωθήκαμε στην παραγωγή και την διάθεση αντικειμένων εμπνευσμένων κυρίως από τον Νεολιθικό Ελληνικό Πολιτισμό.

Σ αυτή μας την έμπνευση και επιλογή συνέβαλε με την υπερβολική του αγάπη και τον καλλιτεχνικό οίστρο του ο ερευνητής και συλλέκτης νεολιθικών ειδωλίων συμπολίτης μας Άγγελος Μπάστης (1922-2015). Ο Άγγελος Μπάστης υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους εραστές του Νεολιθικού Ελληνικού Πολιτισμού και για μία 30ετία αφιερώθηκε στην περισυλλογή νεολιθικών ειδωλίων, που γινόταν με ιδιαίτερη προσοχή και παράλληλα μελέτη. Όταν του το επέτρεπε η κύρια ασχολία του, το εμπόριο εγχώριων και αποικιακών προϊόντων, ο Μπάστης αφιερωνόταν στο πάθος του. Άνοιξη, φθινόπωρο και χειμώνες περπατούσε στην θεσσαλική γη με σκυφτό κεφάλι και προσηλωμένο βλέμμα, προσπαθώντας να ξεχωρίσει μέσα από τις κουμούλες του φρεσκοοργωμένου χώματος τα καθημερινά αντικείμενα του νεολιθικού ανθρώπου, εργαλεία, κοσμήματα και κυρίως φιγούρες νεολιθικών ειδωλίων. Η περισυλλογή κατέληξε σε σύσταση ιδιωτικής συλλογής αρχαίων αντικειμένων με την έγκριση του Υπουργείου Πολιτισμού.1 Η συλλογή του Άγγελου Μπάστη είχε και μία πολύ ενδιαφέρουσα άποψη, καθώς αυτή δεν αποτέλεσε ποτέ ένα σύμφυρμα διαφόρων αρχαίων αντικειμένων από διάφορες πολιτιστικές περιόδους, αλλά απαρτίστηκε αποκλειστικά από αντικείμενα της νεολιθικής εποχής. Αυτή η άποψη της συλλογής προέκυψε από το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του για αυτή την πρώιμη πολιτιστική περίοδο στον κεντρικό Ελλαδικό χώρο. Το ενδιαφέρον αυτό βέβαια δεν ήρθε τυχαία ή από λόγους εντοπιότητας ή αισθητικής, αλλά προέκυψε μέσα από την μελέτη επιστημονικών άρθρων και μονογραφιών, σπουδαίων αρχαιολόγων2 ,που ανάσκαψαν συστηματικά ονομαστούς αρχαιολογικούς χώρους στην περιοχή της Μαγνησίας, όπως το Σέσκλο και το Διμήνι, θέτοντας τα θεμέλια της προϊστορικής έρευνας3 στην Θεσσαλία και όχι μόνο.

Όλα είναι ευρήματα επιφανειακά που βρέθηκαν σε νεολιθικές μαγούλες4 και στα χωράφια της νοτιοανατολικής Θεσσαλίας (κυρίως από το Νομό Μαγνησίας και ελάχιστα από τα νότια του Νομού Λάρισας). Τα ειδώλια της συλλογής, φτιαγμένα από πηλό, κόκαλο και ελάχιστα από χρυσό, είναι συχνά διακοσμημένα με γραπτή ή εγχάρακτη διακόσμηση και απεικονίζουν κυρίως την γυναίκα ή τον άνδρα αλλά και διάφορα ζώα. Η κυριαρχία της γυναικείας μορφής και η ποικιλομορφία των τύπων, ίσως να δηλώνει τον ιδιαίτερο ρόλο της γυναίκας στην νεολιθική κοινότητα, όπως την συμβολή της στην καθημερινή της ζωή (διαχείριση του νοικοκυριού) αλλά και στις παραγωγικές διαδικασίες (όργωμα της γης, συλλογή των καρπών, γνέσιμο του μαλλιού). Αποτελούσαν ακόμη συμβολικές παραστάσεις, που δήλωναν την διάθεση των προϊστορικών ανθρώπων, αλλά και τις δυνάμεις εκείνες που σχετίζονταν με τις όποιες ιδεολογικές ανησυχίες, που πιθανά τους απασχολούσαν. Ο συμβολισμός αυτός ίσως να εμπεριέχει την παραδοχή της γυναικείας δύναμης στις μεταφυσικές δυνάμεις, που προστάτευαν την γεωργία και την ευημερία της νεολιθικής κοινότητας. Η γυναικεία μορφή αποδίδεται σχεδόν πάντοτε γυμνή, με τονισμένα τα ανατομικά της χαρακτηριστικά, που άλλοτε δηλώνονται με τρόπο φυσιοκρατικό και άλλοτε πολύ σχηματικά (συνηθέστερα με κάποιες λεπτές εγχαράξεις).

Η διαρκής απασχόληση του Άγγελου Δ. Μπάστη με την συλλογή του και η αγωνία του για το μέλλον της, τον οδήγησε στην καθοριστική απόφαση να την δωρίσει στο Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο του Βόλου το 19945 . Έγραψε τότε μία συγκινητική επιστολή, όπου εξιστορούσε την πορεία μιας ζωής περίπου 36 ετών, όσο δηλαδή διήρκεσε η περισυλλογή των αντικειμένων και ταυτόχρονα παρουσίαζε τους λόγους, οι οποίοι υπήρξαν καθοριστικοί για την λήψη αυτής της απόφασης. Μετά την δωρεά ο Άγγελος Μπάστης δεν εφησύχασε. Η αγάπη του, ιδιαίτερα για τα ειδώλια, αποτέλεσε αντικείμενο και σκοπό της καθημερινής ενασχόλησής του αλλά και πηγή έμπνευσης.

Έχοντας μέσα του κρυμμένη την φλέβα του καλλιτέχνη (ο ίδιος ασκούσε, όπως ειπώθηκε το εμπόριο), άρχισε να σχεδιάζει σε χαρτιά με μολύβι και με εξαιρετική επιτηδειότητα, πάντα σε ελεύθερη απόδοση, ορισμένα από τα ειδώλια της συλλογής του, καθώς και κοσμήματα. Η ελεύθερη απόδοση, χαρακτηριστικό της έμπνευσης του καλλιτέχνη και της ικανότητάς του να ξεφεύγει από το αυθεντικό μοντέλο (ειδώλιο), διακρίνονταν στην διαφορετική κίνηση του ειδωλίου, την προσθήκη κόμμωσης, ενδύματος ή κάποιου κοσμήματος σε αυτό. Άραγε ο Άγγελος Μπάστης εμπνέονταν από τα ειδώλια που τον εντυπωσίασαν περισσότερο ή μήπως αυτά που αγάπησε περισσότερο; Σιγά-σιγά τα σχέδια στο χαρτί του ενέπνευσαν την ιδέα να τα μεταφέρει σε κέρινα γλυπτά (προπλάσματα) και να τα χυτεύσει σε ασήμι ή ορείχαλκο, ώστε να δημιουργήσει ασημένια ή ορειχάλκινα μικρογλυπτά. Αναζητώντας συνεργάτη στην πόλη χωρίς καμία ανταπόκριση, απευθύνθηκε στο εργαστήριο του κοσμηματοπωλείου ALEXANDRIDIS – Gallery KAPPA. Ο Κυριαζής Αλεξανδρίδης εκτιμώντας το μεράκι και το πάθος του “καλλιτέχνη” Άγγελου Μπάστη, αλλά και τις δημιουργίες του, διατήρησε μία στενή εικοσαετή συνεργασία χυτεύοντας τα κέρινα προπλάσματά του με επιτυχία. Λίγο πριν το θάνατό του ο Άγγελος με ιδιόχειρη επιστολή έδωσε τα αποκλειστικά δικαιώματα της παραγωγής των ειδωλίων στο  κοσμηματοπωλείο ALEXANDRIDIS – Gallery KAPPA.

 

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί αντίγραφο από: ALEXANDRIDIS - Gallery ΚΑΠΠΑ

 

 

 

Άγγελος Μπάστης 

Της Βέρας Βασαρδάνη

 

Αθόρυβος και ουσιαστικός είναι τα επίθετα που μου έρχονται πρώτα στο νου προκειμένου να χαρακτηρίσω τον κ. Άγγελο Μπάστη. Τον πιστό εραστή του αρχαίου κόσμου και της τέχνης, τον θεληματικό και υπομονετικό άνθρωπο. Με πανεπιστημιακή κατάρτιση άσχετη προς το αντικείμενο του ενδιαφέροντος του, νέος της δύσκολης μεταπολεμικής εποχής, όταν η ζωή επέβαλε άλλες προτεραιότητες, κατόρθωσε μόνος του, μελετώντας στο χρόνο που του άφηναν ελεύθερο οι σπουδές του στην Ανώτατη Εμπορική και στη συνέχεια το εμπόριο και οι οικογενειακές υποχρεώσεις, να εφοδιαστεί με τις απαιτούμενες γνώσεις, ώστε να ικανοποιήσει την ισχυρή κλίση του προς την αρχαιολογία. Σιγά σιγά, οι γνώσεις αυτές καρποφόρησαν. Χάρη στην οξυδέρκεια και τη διαίσθηση του, χάρη στις επίμονες πολυετείς έρευνες του στην περιοχή της Θεσσαλίας με τη συμπαράσταση και τη φροντίδα της γυναίκας του κ. Άννας, έφτασε να έχει στα χέρια του μια αξιόλογη συλλογή χιλιάδων αρχαίων ευρημάτων. Πρόκειται για τη γνωστή συλλογή που χάρισε πριν λίγα χρόνια στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, καθιστώντας έτσι τις ανακαλύψεις του μόχθου μιας ζωής κτήμα όλων μας.

Ως απότοκο αυτού του ενδιαφέροντος θα πρέπει νομίζω, να αντιληφθούμε τη μακρόχρονη ενασχόληση του κ. Αγγέλου Μπάστη με τη γλυπτική, να τη δούμε ως μια προσπάθεια κατανόησης των μακρινών εκείνων προγόνων, ως μια κίνηση προσέγγισης της βιοθεωρίας της σκέψης τους και των όρων της ζωής τους. Αναζητώντας τις αφετηρίες άρχισε να σκαλίζει ξύλα και ρίζες. Γνώστης καλός της αρχαίας τέχνης, με ιδιαίτερη αδυναμία στη γεωμετρική περίοδο της πλαστικής, γοητεύτηκε από την απλότητα, την παιδική αφαιρετικότητα της μορφής, τη σύλληψη και εμμονή στο ουσιώδες και αξιοποίησε τα διδάγματα σε δικές του δημιουργίες και αναδημιουργίες.
Ανάμεσα στα τελευταία του έργα, σε όσα τουλάχιστον η αυστηρότητα του δημιουργού επέτρεψε να βγουν προς τα έξω, συγκαταλέγονται κένταυροι, καράβια, η χαρακτηριστική Αργώ, Πηλιορείτες, αρχαϊκά ειδώλια, αμαζόνες, χελιδόνια. Ένας τύπος κενταύρου αποτελεί παραλλαγή του γνωστού “συμπλέγματος άντρα και κενταύρου” του 8ου αι. π.Χ., που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν. Υόρκης και διατηρεί τη γεωμετρική άκαμπτη δύναμη, τη λιτότητα και τη σταθερή ισορροπία γραμμών και όγκων. Αντίθετα, ένας άλλος τύπος χαρακτηρίζεται από την ορμητική κίνηση, το πάθος αλλά και τη λεπτομερειακή μορφική τελειότητα της πλησιέστερης μας χρονικά αναγεννησιακής περιόδου. Τα καράβια φέρνουν πάνω τους την πνοή του ανέμου ενώ η Αμαζόνα φλερτάρει με τον εξπρεσιονισμό προκειμένου να υμνηθεί η ισχύς, η γενναιότητα και η ενστικτώδης ταύτιση με τη φύση. Στο ίδιο εξπρεσιονιστικό πνεύμα και τα γυναικεία ειδώλια, γήινες θεότητες φορτωμένες με το βάρος της γονιμότητας, με το χρέος της συνέχισης της ζωής. Άλλωστε, οι καταβολές της μοντέρνας τέχνης στην προϊστορική και την “πριμιτίφ” είναι ομολογημένες από τους ίδιους τους πρωτεργάτες της.

Από την άλλη πλευρά, ρεαλιστικός στις λεπτομέρειες του εμφανίζεται ο τυπικός Μακρινιτσιώτης “βρακάς” του κ. Μπάστη, που αποπνέει τη στατική βουνίσια ηρεμία, τη στέρεη βεβαιότητα και ευθύτητα, τον παραδοσιακό αργό ρυθμό ενός κόσμου που χάθηκε μαζί με την ενδυμασία. Τέλος, τα μικρά συμπλέγματα των χελιδονιών όλο τρυφερότητα, χάρη και πλαστικότητα αισθητοποιούν μια έννοια ελευθερίας και ερωτισμού αποκαλύπτοντας μια ξεχωριστή ευαισθησία. Η έμπνευση του κ. Μπάστη δε δεσμεύεται από τεχνοτροπίες και κινήματα, περιφρουρεί για τον εαυτό της την ελευθερία κίνησης πάνω στον κάθετο άξονα της διαχρονικότητας.

Από τα σημαντικότερα επιτεύγματα, της πρόσφατης παραγωγής του κ. Μπάστη θα θεωρήσουμε την αρρενωπή φυσιογνωμία του Ρήγα Βελεστινλή, φόρο τιμής στη διακοσιοστή επέτειο από το βίαιο θάνατο του. Διαπιστώνεται εδώ μια μεγάλη ικανότητα στην απόδοση του εσωτερικού κόσμου του προσώπου, καθώς καταφέρνει να ξεπεράσει, το ατυχές μάλλον, στερεότυπο που μας έχει παραδοθεί σχετικά με την όψη του εθνεγέρτη, και να αποτυπώσει την πνευματικότητα, τον επαναστατικό δυναμισμό του, την αποφασιστικότητα, το φλογερό πατριωτισμό του, το ψυχικό του σθένος αλλά και την απόφαση της θυσίας.

Όμως ο κ. Μπάστης δεν είναι επαγγελματίας. Ποτέ δε διέθετε δικό του πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο, (ώστε να μπορεί να φθάσει την ιδέα του μέχρι το τελικό της στάδιο). Όλη του η γλυπτική εργασία γίνεται πάνω σε κερί. Για το πέρασμα από το κέρινο πρόπλασμα στο μεταλλικό αγαλματίδιο, για την ολοκλήρωση δηλαδή του έργου, του είναι αναγκαία η συνεργασία με κάποιον τεχνίτη, που να διαθέτει τα τεχνικά μέσα. Ανήσυχος καθώς είναι, τέτοιες συνεργασίες έχει επιχειρήσει κατά καιρούς στο παρελθόν. Τελευταία, η επιθυμία του για όσο γίνεται τελειότερο αποτέλεσμα τον ώθησε να συνεργαστεί με το κοσμηματοπωλείο του κ. Κυριαζή Αλεξανδρίδη για την υλοποίηση των σχεδίων σε άργυρο, ορείχαλκο ή και χρυσό. Αυτή η συνεργασία μοιάζει να προσδίδει νέες διαστάσεις στην ενασχόληση του κ. Αγγέλου Μπάστη με τη μικρογλυπτική. Όσο διακριτικός και αθόρυβος κι αν θέλει να είναι ο ίδιος, τα κομψοτεχνήματα του προβάλλονται από τον κ. Κυριαζή Αλεξανδρίδη στον ποιοτικό χώρο του κοσμηματοπωλείου του, αναδεικνύονται όπως τους αξίζει και γνωρίζουν αυτή τη στιγμή ιδιαίτερη επιτυχία, αφού επιλέγονται από φορείς της πόλης και της περιοχής και προσφέρονται ως τιμητικά δώρα, αντιπροσωπευτικά του Ν. Μαγνησίας, σε επίσημους επισκέπτες. Έτσι, έχουν φτάσει στα χέρια υπουργών, δημάρχων αλλά και του προέδρου της Δημοκρατίας και όλους τους έχουν εντυπωσιάσει. Ακολουθούν πλέον μια πορεία δική τους, ανεξάρτητη από το δημιουργό τους, όπως είναι αναπόφευκτο για κάθε αξιόλογο καλλιτέχνημα από την ώρα που εγκαταλείψει το στενό χώρο της παραγωγής του εκτεθεί και συναντήσει την αποδοχή του κοινού.

Ο κ. Άγγελος Δ. Μπάστης δεν εκβιάζει τα πράγματα, αλλά αφήνει αντί τον ίδιο, να μιλούν οι πράξεις και τα έργα του, όπως αρμόζει σε ένα σεμνό πνευματικό άνθρωπο.
Συγκεντρωμένος στον εαυτό του, εκδηλώνει μια ασίγαστη δημιουργικότητα συνδυασμένη με τάση προσφοράς, χωρίς όμως μεγαλοστομία, γι’αυτό και δεν σταματά να μας εκπλήσσει με τις υψηλού επιπέδου δραστηριότητες και επιτεύξεις του.

 

 

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί αντίγραφο από: Περιοδικό "Μακρινίτσα"

Αφήστε μια απάντηση