Τα πολιτιστικά επιτεύγματα της νεολιθικής κοινωνίας έχουν εντυπωσιάσει με τα υλικά κατάλοιπα που μας κληροδοτήθηκαν και τα οποία έχουν αποκαλυφθεί από τις αρχαιολογικές ανασκαφές. Αρχιτεκτονική, ταφές, εργαλεία, κεραμική, ειδώλια και κοσμήματα, μετά από σιωπή χιλιάδων ετών, με μοναδική ευγλωττία περιγράφει το φυσικό περιβάλλον και την οικονομική εκμετάλλευση του, τους τρόπους διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, τη δομή της κοινωνίας και τους κώδικες συμπεριφοράς, τα κανάλια της καλλιτεχνικής έκφρασης και τέλος, τις επαφές και τις ανταλλαγές που αποκαλύπτουν νέους κόσμους πέρα από τα όρια των μικρών οικισμών.

Τα παραπάνω στοιχεία μορφοποιούνται στην ύλη, δεδομένου ότι δεν διατυπώνονται με γραπτό λόγο. Η ξύλινη πινακίδα με τα εγχάρακτα γραμμικά σύμβολα από το λιμναίο οικισμό στο Δισπηλιό Καστοριάς (5260 π.Χ.), είναι πιθανό να αποτελεί μια πρώιμη μορφή γραπτού λόγου όπως εικάζεται και για παρόμοια σύμβολα χαραγμένα σε πηλό, που βρίσκονται σε οικισμούς των Νότιων Βαλκανίων.

Η κεραμική, αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής ζωής του νεολιθικού ανθρώπου, έγινε μια μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, στην οποία μια ποικιλία χρωμάτων και διακοσμητικών ρυθμών και θεμάτων θα μπορούσε να εντυπωσιαστεί. Η εξαιρετική ποιότητα των νεολιθικών αγγείων οφείλεται στην ανάπτυξη της κεραμικής τεχνογνωσίας και πυροτεχνολογίας (σύσταση πηλών και γαιωδών χρωμάτων, ψήσιμο). Η υφαντική και η καλαθοπλεκτική ευνοούν επίσης την καλλιτεχνική δημιουργία.

Η ποικιλία που βρέθηκε στα ειδώλια τέχνης, τη καθιστά μια μοναδική τέχνη από μόνη της. Τα προϊόντα της (ανθρώπους, ζώα, σπίτια) έχουν ευρύ κοινωνικό – ιδεολογικό περιεχόμενο και συνοδεύουν τον άνθρωπο κατά τη γέννησή του, την καθημερινή ζωή του, το θάνατο του καθώς και στις συμβολικές του πράξεις (π.χ.: προσφορά για τη θεμελίωση σπιτιού).

Τα κοσμήματα από πηλό, πέτρα, χρυσό ή ασήμι και πιθανότατα και οι σφραγίδες για την κόσμηση του σώματος, εκφράζουν τη διάθεση για καλλωπισμό στην καθημερινή ζωή αλλά και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, καθώς (π.χ.: τελετές θρησκευτικού χαρακτήρα, γιορτές για την πλούσια σοδειά) . Κατά τις τελευταίες φάσεις της Νεολιθικής εποχής, η χρήση κοσμημάτων από όστρεο σπονδύλου, καθώς και ασημένιων και χρυσών κοσμημάτων (δακτυλιόσχημα περίαπτα, σκουλαρίκια) με λίγα μόνο μέλη της νεολιθικής κοινότητας, υποδηλώνουν τις νέες κοινωνικές συνθήκες και μια επιθυμία για την προβολή του ατόμου. Κοσμήματα από πολύτιμα υλικά, καθώς και αιχμές βελών από οψιανό και τα εργαλεία του χαλκού, ήταν όλα τα αντικείμενα κοινωνικού γοήτρου.

Η ανάγκη ανταλλαγής προϊόντων διατροφής και πρώτων υλών οδηγεί το νεολιθικό αγρότη στην εξερεύνηση πέρα από τα όρια των οικισμών. Έτσι, ένας αγρότης ήρθε σε επαφή με μέταλλα, χαλκό, ασήμι και χρυσό για να αναπτυχθεί περαιτέρω η τεχνογνωσία του στους τομείς της πυροτεχνολογίας και πλοήγησης. Τέλος, ταφικές πρακτικές αντανακλούν το σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή και την πίστη στη μετά θάνατον ζωή, που εκφράζεται με την προσφορά ταφικών αντικειμένων.

Το παραπάνω κείμενο αποτελεί αντίγραφο από το: "Ίδρυμα Ελληνικού Κόσμου"

ΝΕΟΛΙΘΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Έχουμε στα χέρια μας τόσα πολλά ευρήματα και στοιχεία από την Νεολιθική εποχή, όσα και από την Παλαιολιθική. Αυτά βέβαια, δεν είναι αρκετά ώστε να μπορούμε να διατυπώσουμε συγκεκριμένα συμπεράσματα για τις ιδεολογικές συμπεριφορές των νεολιθικών ανθρώπων, μπορούμε όμως να τις ανιχνεύσουμε. Η κατασκευή ειδωλίων, κοσμημάτων ή η ζωγραφική των σπηλαίων, η ταφή των νεκρών και το βάψιμο των κρανίων με κόκκινη ώχρα, είναι κάποια από τα βασικά χαρακτηριστικά των Παλαιολιθικών ανθρώπων. Με το πέρασμα στη νεολιθική οικονομία, οι νεολιθικοί γεωργοκτηνοτρόφοι σε όλη την Ευρώπη οργάνωσαν σιγά-σιγά νέες κοινωνικές και ιδεολογικές συμπεριφορές που προκύπτουν από τη σχέση ανθρώπου και φύσης.

Οι νεολιθικοί γεωργοί συνέβαλαν στις έννοιες της γονιμότητας, της περιοδικότητας, της αναπαραγωγής, της διανομής και της αποθήκευσης. Ως κτηνοτρόφοι αντιλήφθηκαν την εξημέρωση των ζώων, τη γονιμότητα τους, την οποία παρακολουθούσαν και την οργάνωναν. Οι συμβολικές αναπαραστάσεις των νεολιθικών κοινοτήτων της Θεσσαλίας, που ήρθαν στο φως από τις ανασκαφές των οικισμών δηλώνουν ότι οι άνθρωποι απεικόνισαν τις δυνάμεις που ήταν σημαντικές για την επιβίωση της κοινότητας και της κοινωνικής συνοχής. Δημιούργησαν λοιπόν ομοιώματα και ειδώλια κυρίως από πηλό, πέτρα, μέταλλο και κόκαλο που αναπαριστούν με ποικίλους τρόπους την ανθρώπινη μορφή -κυρίως τη γυναίκα-, διάφορα ζώα, κτίρια και αντικείμενα καθημερινής χρήσης.

Οι κώδικες της συμβολικής και αφηρημένης σκέψης των νεολιθικών ανθρώπων μπορούν να ανιχνευθούν και στα σύνθετα γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα που ζωγραφίζονται ή χαράσσονται στα αγγεία, στα ειδώλια, στα ομοιώματα, τα κοσμήματα και τις σφραγίδες. Ο κατασκευαστής και ο χρήστης δίνουν στα δημιουργήματα τους εκτός από την αξία της χρήσης τους, την επικοινωνιακή αξία. Με το πέρασμα των χρόνων, όλα αλλάζουν και εξελίσσονται σε πιο ιεραρχημένες και πολύπλοκες με σκοπό να υποδεχθούν την εποχή του Χαλκού. Ο νεολιθικός άνθρωπος είναι η αρχή μιας αιώνιας επανάστασης και εξέλιξης που διαρκεί μέχρι σήμερα.

Αφήστε μια απάντηση